Zorla İbadet Yaptırılabilir mi?

0
3.704 views


Dinde zorlama hususunda Bakara Suresi 2/256. Ayette geçen la ikrahe fitdin – dinde zorlama yoktur ifadesi günümüzde çok yönlü olarak düşünülüp değerlendirilmesi gerekmektedir. Genelde bizim geçmişteki alimlerin bir kısmı da dinde zorlama yoktur ayetini herhangi bir kimseyi Müslüman yapmak için zorlanamayacağı şeklinde anlamıştır. Yanlış bir anlama biçimi değildir ama eksik bir anlama biçimidir. Niçin eksiktir? Çünkü dinde zorlama yoktur ilkesi aynı zamanda Müslüman olan bir insanı herhangi bir İslami ibadeti, örneğin namaz ibadetini yerine getirmeyeceği konusunda hiç kimsenin zorlayamayacağı anlamına gelir. Bu mesele neden önemli? Geçmişte amel iman bütünlüğü doğrultusunda, amel imandan bir cüz müdür, değil midir? tartışması bu işin odağında yer almıştır. Ameli imandan sayan mezhepler söz gelimi Hariciler; namaz kılmayanı kafir/müşrik ilan etmişler kanını/canını heder kabul etmişlerdir. Bu durum aslında ehli sünnet dediğimiz geleneğin içinde de vardır. Mesela Şafii, Eşari gelenekte namaz kılmayanın küfren katli vaciptir şeklinde fetvalar vardır fıkıh kitaplarında. Peki Hanefi gelenek meseleye nasıl bakar? İmamı Azam Ebu Hanife’nin bu konudaki ifadesi çok nettir. Diyor ki bir kimse mümin olduğu için namaz kılar, namaz kıldığı için mümin değildir. Hanefi, Maturidi gelenek amel ve imanı birbiriyle özdeşleştirmez ve amelleri yerine getirmeyeni kafir ilan etmez. Hatta büyük günah konusunda bile büyük günah işleyenin durumunu Allah’a havale eder. Ancak çok ilginçtir ki Ebu Hanife’ye rağmen Hanefi gelenekte de namaz kılmayanın hapsedileceği, daha ilerisi ölünceye kadar hapiste tutulabileceği gibi birtakım fetvalar vardır. İşte bu fetvalar bugün Müslümanların ufkunun daralmasına ve namaz, oruç gibi konularda baskıcı tutum ve tavırların öne çıkmasına yol açmaktadır. İbadetler konusunda zorlama yapamazsınız. İbadetler gönül işidir. İsteseniz de zorla herhangi bir kimseye oruç tutturamaz, namaz kıldıramazsınız. Bir insanın sizin zorunuzla namaza benzer hareketleri yapması, secde etmesi, rükuya gitmesi onun namaz kıldığı anlamına gelmez. Burada zorlama zaten yoktur. İkinci önemli bir mesele Cenabı Hak hiç kimseye birisinin namazını, orucunu kontrol etme gibi bir müfettişlik görevi vermemiştir. Eğer bir toplumda birtakım insanlar din adına namaz müfettişliğine soyunuyorlarsa orada hem din anlayışı problemdir, hem de o toplumun ruh sağlığı problemlidir. Bunu iyiliği emretmek, kötülüğü nehyetmekle karıştırmamak lazım. Siz başkasının namaz kılmasını isteyebilirsiniz, çoluk çocuğunuzun namaz kılmasını da isteyebilirsiniz. Son derece yerinde ve doğru bir taleptir. Ancak önce siz kılacaksınız, örnek olacaksınız ve namazı sevdireceksiniz. Onun dışında Türkçedeki şu tabir çok güzeldir, zorla güzellik olmaz… Herhangi bir kimseye ne zorla namaz kıldırabilirsiniz ne oruç tutturabilirsiniz. Dinde zorlama yoktur ayetinin hükmü bu noktalarda da geçerlidir. İslam aslında özgürlük temelli bir dindir. İbadetler insanı özgürleştirir. Ne zaman? İbadetleri isteyerek bilinçli olarak yaptığınız zaman.

Prof.dr. Hasan Onat

WordPress › Hata